گرده زنبور عسل
گرده زنبور عسل
اصطلاحات « گرده گياه» و « گرده زنبور عسل » يكي نيستند .
گرده گياه توسط گياه نر يا اندام نر يك گياه توليد مي شود ،
در حالي كه گرده زنبور عسل ، گرده گياهي تغيير ماهيت يافته توسط زنبور عسل است .
گرده گياهان ، اجرامي بسيار ريز و ميكروسكوپي هستند
كه به عنوان عناصر بارور كننده نر در بساك گياهان گلدار توليد مي شود .
گرده ي بسياري از گياهان ، به ويژه گرده هاي سبك كه توسط باد حمل مي شوند
عامل ايجاد حساسيت در برخي انسان ها هستند .
به طور مثال ، گرده ها برخي از پادگن هاي پروتئيني را توليد مي كنند
كه اين پادگن ها قادرند در افراد حساس علايم حساسيتي پديد آورند .
طول مدت زنده ماندن دانه گرده ۳ تا ۴ ساعت و گاهي تا چند روز است .
گرده ي گياهان و گرده زنبورعسل
چنان چه دانه ي گرده زنده توسط عوامل منتقل كننده
آن روي كلاله گياه مناسب قرار گيرد ، با جذب آب متورم مي شود و لوله ي گرده را ايجاد مي كند .
هسته گرده از طريق لوله گرده وارد تخمك موجود در كلاله ي گياه شده
و لقاح انجام مي شود و نتيجه اين لقاح ايجاد دانه يا بذر گياه است
كه اين بذر به نوبه خود وقتي در شرايط مناسب قرار گيرد ، از آن يك گياه جديد مي رويد .
دانه هاي گرده ۵/۲ تا ۳۵۰ ميكرون قطر دارند .
گرده هاي كوچك با قطر ۲۰ تا ۵۰ ميكرون ، به علت سبكي وزن توسط باد قابل حمل هستند ،
در حالي كه گرده هاي بزرگ تر كه سنگين ترند
و يا گرده هاي كوچكتر از ۲۰ تا ۵۰ ميكرون توسط حشرات به خصوص زنبور عسل
به گياهان ماده يا عضو ماده ي گياهان منتقل مي شوند .
گرده هايي كه توسط حشرات منتقل مي شوند ،
در ايجاد حساسيت هاي انساني نقشي ندارند ،
زيرا حشرات اين گرده ها را از گل هاي نر به گل هاي ماده منتقل مي كنند ،
بدون اين كه در هوا پراكنده شوند .
در واقع علت ايجاد حساسيت توسط گرده هاي بادبرد ،
پراكنده بودن آن ها در هوا و وارد شدن ناخواسته و غيرقابل اجتناب آن ها
به داخل دستگاه تنفسي انسان از طريق تنفس هواي گرده دار است .
شايد اگر شرايط استنشاق گرده هاي بزرگ تر نيز فراهم شود ،
آن ها نيز از خود حساسيت زايي نشان دهند .
گرده زنبور عسل چيست ؟ (گرده زنبور عسل )
گونه هاي مختلف گياهان گلدار ، گرده هايي به شكل ها ،
اندازه ها و رنگ هاي متفاوت توليد مي كنند .
گرده ها عموما واجد دو لايه محافظ داخلي و خارجي هستند
كه لايه ي خارجي با ماده ي سختي كه دارد ،
ساختمان داخلي را از عوامل مخرب محيطي مصون نگه مي دارد
و لايه داخلي كه حفاظت هسته را به عهده دارد ، حاوي ذخاير نشاسته و چربي است .
رنگ گرده در گونه هاي مختلف گياهي متفاوت است ،
علاوه بر آن عواملي چون نور آفتاب ، شرايط آب و هوايي و نوع مواد معدني و غيره
گرده روي رنگ دانه هاي گرده اثر دارند .
اما معمولا دانه هاي گرده به رنگ هاي زرد ، قهوه اي ، نارنجي ، قرمز ،
كرم ، سفيد و مخلوطي از رنگ هاي مختلف ديده مي شود .
عموما رنگدانه هاي فلاوونوئيدي ، كاروتينوئيدي و گزانتوفيل موجود در لايه خارجي گرده ،
عوامل مولد رنگ هاي خاص در گرده ي انواع گياهان محسوب مي شوند .
كربوهيدرات هاي گرده ي تازه كه به طور عمده شامل ساكارز ،
فروكتوز ، گلوكز ( دكستروز ) ، گالاكتوز، مانوز ، گزيلوز ، نشاسته و غيره است ،
به طور ميانگين ۳۱ % وزن گرده ي تازه را تشكيل مي دهد .
گرده زنبور عسل در مقايسه با گرده گياهان ، مقادير بيشتري قند دارد ،
زيرا زنبوران عسل مقداري قند به گرده ي گياهان مي افزايند .
مواد معدني موجود در گرده زنبور عسل
پروتئين گرده حاوي ۱۹ اسيد آمينه است كه اين ها تمامي اسيدهاي آمينه ي ضروري را شامل مي شوند .
لذا پروتئين گرده از لحاظ كيفيت يك پروتئين كامل بوده و در رديف پروتئين هاي بسيار مرغوب ؛
مثل ، پروتئين شير و پروتئين زرده ي تخم مرغ است .
چربي خام يا عصاره ي اتري گرده كه شامل مواد قابل حل در اتر ؛
يعني ، چربي ها ، روغن ها ، رنگدانه ها ، رزين ها ، ويتامين هاي محلول در چربي و غيره است ،
حاوي ۱۳ نوع اسيد چرب است و برحسب گونه ي گياه ،
بر اساس ماده خشك ۱ تا ۱۴ درصد محتواي گرده را شامل مي شود .
دانه ي گرده شامل مقادير قابل توجهي ويتامين ها ، به خصوص ويتامين هاي محلول در آب است .
كاروتن ( پيش ماده ي ويتامين آ ) ، انواع ويتامين هاي گروه ب ( ب كمپلكس )
و ويتامين ث ( اسيد آسكوربيك ) در دانه ي گرده گياهان فراوان است ،
درحالي كه ويتامين هاي آ ، كا و ئي نيز به مقادير اندك در دانه ي گرده يافت مي شوند .
گرده از لحاظ عناصر معدني پر نياز ( كلسيم ، پتاسيم ، فسفر ، سديم ، كلر، منيزيم و گوگرد )
و نيز عناصر معدني كم نياز ( آهن ، منگنز ، روي ، مس ، يد ، كبالت ، موليبدن ، نيكل و غيره )
به حدي غني است كه به تنهايي قادر است به عنوان تنها خوراك لاروهاي زنبور عسل ،
موجبات رشد سريع آن ها را فراهم كند .
البته ميزان يا درصد عناصر معدني موجود در دانه ي گرده ،
علاوه بر گونه گياه و برخي عوامل ديگر ، به شدت تحت تاثير محتواي مواد معدني خاك قرار دارد .
تفاوت گرده گل و گرده زنبور عسل
در نقاطي كه خاك كمبود يك عنصر معدني را نشان دهد ،
اين كمبود يقينا در مقدار همان عنصر در تمام بافت هاي گياه و نيز گرده تظاهر مي كند .
گرده با داشتن آنزيم هاي مختلف ،
به هضم غذاها در دستگاه گوارش انسان يا حيوانات كمك موثري مي كند .
توليد گرده در گياهان تحت تاثير عوامل ژنتيكي و فيزيولوژيكي است .
توليد گرده در يك هكتار باغ ميوه با گونه هاي مختلف گياهي حدود ۴ كيلوگرم و در يك هكتار
كشت كلم روغني به طور متوسط ۱۵ كيلوگرم است .
از لحاظ تعداد گرده ي توليد شونده توسط هر گل نيز اختلاف زيادي بين گونه هاي مختلف گياهي وجود دارد ؛
به طور مثال ، در بساك هر گل يونجه ، به طور متوسط ۳۳۵۰ دانه ي گرده
و در بساك سنبله ي درخت غان به طور متوسط ۶ ميليون دانه ي گرده توليد مي شود .
ارقام مربوط به توليد متوسط گرده توسط گل هاي توليد شونده
در هر هكتار از كشت گياهان زراعي ، جنگل ها و مراتع نشان مي دهد
كه ظرفيت توليد گرده بسيار بالا بوده و با توجه به قابليت استحصال
و كاربردهاي آن در تغذيه ي انساني ، تغذيه ي حيوانات ، مصارف دارويي وغيره ،
ضرورت ايجاب مي كند كه به توليد گرده در ايران به عنوان يك كار اشتغال زا ،
درآمد زا و پر منفعت براي كشور نگريسته شود .
توليد وانتقال گرده در گياهان
مقدار توليد گرده در گياهان مختلف متفاوت است .
اين تفاوت در مورد ميزان توليد شهد در گياهان مختلف كمتر است .
بازده توليد گرده در گياهان تحت تاثير عوامل ژنتيكي و فيزيولوژيكي است .
در يك هكتار باغ ميوه با درختاني از گونه هاي مختلف حدود ۴ كيلوگرم گرده در سال توليد مي شود .
تعداد دانه هاي گرده ي توليدي توسط گل گونه هاي مختلف گياهي نيز تفاوت چشمگيري دارد ،
به طوري كه در بساك گل يونجه ۲۱۰۰ تا ۴۶۰۰ و در گل آذين سنبله درخت جنگلي غان ۶ ميليون دانه گرده شمارش شده است .
در تابستان ، در فضاي بالاي برخي جنگل ها ابري از دانه هاي گرده مشاهده مي شود .
زمان توليد گرده در گياهان در طول روز به درجه حرارت محيط بستگي دارد .
گل هاي بهاره ؛ مانند ، گل سيب ، در روزهاي گرم ، خشك و آفتابي گرده بيشتري از روزهاي سرد ، ابري و باراني توليد مي كنند .
در مناطق گرمسيري ، درختان در اواخر بهار و علف ها در تابستان گرده زيادي توليد مي كنند .
براي تعيين احتمال بروز حساسيت در افراد حساس به گرده ي برخي گياهان ، دانه هاي گرده ي موجود در هوا شمارش مي شوند
و براي اين شمارش يك متر مكعب از هواي يك ناحيه در طول ۲۴ ساعت شبانه روز از لحاظ تعداد ميانگين گرده در هوا شمارش مي شود .
اين اطلاعات ارزش تحقيقاتي و پزشكي دارند .
براي شمارش گرده محصولات زراعي از دستگاه گرده شمار خودكار كه در مزارع و در ۳۰ سانتي متري بالاي محصولات نصب مي شود ، استفاده مي شود .
برچسب: ،